Mosterd Minded #2 Frank Zappa

In de serie ‘Mosterd Minded’ vertel ik over allerlei personen die mij in grote mate beïnvloed hebben en waar ik zowel op creatief als professioneel vlak eeuhm…, enigszins de mosterd vandaan haal.

Afgelopen dinsdag zou hij zeventig zijn geworden: Frank Zappa. Bij Vrolijke Vrijdag #5 introduceerde ik hem als volgt: ‘Zijn eloquentie, humor, uiteenlopende oeuvre en moe-wordende productiviteit, imponeren mij iedere keer weer opnieuw. Ik doe hem veel te kort door hem ‘alleen’ als componist, gitarist, satiricus en eigenzinnige meester af te schilderen.’ Bij Vrolijke Vrijdag #9 voegde ik daar nog aan toe dat hij retorisch ook uitermate sterk is. In de vorige en allereerste Mosterd Minded ging ik wat dieper in op het werk van gitarist Jeff Beck. Nu is het dan eindelijk de beurt aan bovenstaande homo universalis en mijn idool numero uno.

Eerste vonk

Toen ik puber was ging je naar de bibliotheek om voor een paar gulden een cd van Frank Zappa te lenen. Deze moest dan helemaal bij de fonotheek in Rotterdam worden besteld en enkele dagen later lag deze dan in Varsseveld, mijn alma mata. Roxy and Elsewhere en Sleep Dirt (de betere instrumentale versie) waren de eerste albums van Zappa die mij ter ore kwamen. Ik was toen vijftien of zestien en was meteen geïnteresseerd, maar begreep niet meteen alles. Zo had ik grote delen van de uitgesponnen monologen en andere audience participation niet getaped. Wat volgde waren jaren van ontdekking en groeiende admiratie. Zijn teksten zijn geinig, ongerijmd, provocerend en vol met conceptual continuity. Zo staat er op het album Shut Up ’n Play Yer Guitar een nummer met de titel Shut Up ’n Play Yer Guitar,  maar ook Shut Up ’n Play Yer Guitar Some More en Return of the Son of Shut Up ’n Play Yer Guitar. Als beginnend liedjesschrijver vond ik dat (en nog steeds) werkelijk hilarisch. Hetzelfde doet hij bij albums. Zo is er bijvoorbeeld het album Cheap Thrills, maar ook Son of Cheep Thrills (nee die tweede Cheep is geen typefout).

De verdieping

Toen het kwartje eenmaal was gevallen, begon deze steeds harder te rollen. Ik ging regelmatig naar de bieb en leende onder andere Strictly Commercial, Absolutely Free, One Size Fits All, You Are What You Is en belande via Apostrophe, Zappa in New YorkThem or Us, Sheik Yerbouti, Joe’s Garage, Tinseltown Rebellion en nog zeker tien (!) toffe albums uiteindelijk bij moeilijk te verteren kost als Uncle Meat, Jazz From Hell en Civilization Phaze III. Voornamelijk samen met Evert Zeevalkink, mijn snarenbroeder van mijn middelbare school-band Out of Order, doken we steeds dieper in de bizarre wereld van deze muzikale druipsnor met geitensik. Natuurlijk lagen wij zo af en toe ook wel aan de Slingeplas om wat zonnestralen en lokale meisjes op te pikken, maar het was ons ook zeker erst om de volledige catalogus van Zappa te doorgronden. Na een aantal jaren was het moment daar dat er voor ons eigenlijk geen nieuwe nummers van Zappa te ontdekken waren, behalve op sinistere bootlegs uit onder meer Japan en Rotterdam. Hier gingen wij dan ook als hongerige wolven naar op zoek. Via de eerste internetfora ontdekten we eind jaren negentig gelijkgestemden elders in het land. Aangezien de leeftijd van deze soul brothers vaak enkele decennia hoger lag en ik waarschijnlijk als en aandoenlijke nieuwe discipel werd gezien, kreeg ik op een dag en jaren voor de officiële release een tweetal cd’s opgestuurd van Trance Fusion. Geen Beatle-mania, Take That adoratie of Nirvana aanbidding, maar een intense Zappa devotie.

Het onderdompelen

Toen The Real Frank Zappa Book was gelezen (op de laatste honderd bladzijden na, omdat die rechtszaken me destijds gestolen konden worden), werd het tijd om in de auto te stappen en richting Bad Doberan in noord Duitsland af te reizen voor hét Zappa festival van Europa: Zappanale. Een klein en gezellig festival met één groot podium, ongeveer 5000 bezoekers uit heel Europa en alleen Zappa-coverbands; van Italiaanse avant-garde groepen die Zappa’s experimentele periode in het Garrick Theater naspeelden inclusief het gooien van spaghetti op het podium, tot grote Oost-Europese orkesten die composities uit zijn latere modern klassieke periode speelden (beluister eens de albums Orchestral Favorites uit ’79 met Bozzio op drums of The Yellow Shark uit ’93; het laatste album dat voor zijn dood werd uitgebracht). Tot op de dag van vandaag is de programmering van Zappanale een gewaagde combinatie voor iedere festival programmeur. Bij mijn eerste Zappanale, editie #13, traden onder andere oud-Zappamuzikanten Jimmy Carl Black, Napoleon Murphy Brock en Ike Willis daar op en liepen zij ‘in het wild’ rond, bereid om te poseren voor foto en korte babbel. Het jaar daarna was Mike Keneally de grote naam op het affiche en ook die editie was legendarisch.

De nostalgie

Zo af en toe was er wel ruimte voor een andere muzikale verkenning, maar na een jaar of vier, vijf, naderde de intense Zappa devotie zijn einde. Toen kwam er meer ruimte voor Jazzgitaristen als Metheny, Scofield etc. en Spaanse en Argentijnse muziek, omdat ik later in beide landen een tijd ging wonen. Wanneer er zoals afgelopen week weer een nieuwe Zappa release is met wellicht onbekende nummers, maar in ieder geval bekende nummers in andere uitvoeringen en ongehoorde bezettingen, dan begint het vlammetje dat destijds in de jaren negentig is aangewakkerd toch weer te harder branden. Een ander indrukwekkend gegeven van Frank Zappa is namelijk de grote verscheidenheid aan bands die hij heeft gehad. Hier zat een stijgende lijn van kwaliteit in en de (her)uitvoeringen van oude nummers konden daarom jaren later volstrekt anders klinken. Om bij Zappa te kunnen en mogen spelen was een grote eer en taak voor de muzikanten. Je kunt er bijna vergif op innemen dat iedere muzikant die ooit bij hem heeft gespeeld, wel aardig weet hoe hij of zij overweg moet met zijn of haar instrument. Frank Zappa was dus ook een unieke muziekdocent en zijn band een waardevolle leerschool. Net als met muziek in het algemeen, is het fascinerende aan Zappa dat er altijd nog iets te ontdekken valt. R.I.P. en doe Beefheart de groeten.

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.