Auteursrecht & Muziekonderwijs – Online Muziekschool wil passende overeenkomst
Wat is het verschil tussen het kopiëren van een paar bladzijden uit een lesboek voor je leerling, het meegeven van een cd of het mailen van een mp3 van Hendrix als huiswerk, het delen van bestanden via Dropbox of Soundcloud, het embedden van een Spotify playlist of een YouTube video in je al dan niet afgeschermde lesomgeving etc.? Dergelijke vragen zullen in de komende week(en) op Mindnote.nl grondig worden bestudeerd in een nieuw dossier met gastbijdragen van professionals over het auteursrecht bij muziekonderwijs. Onder meer met advocaten Mark Jansen (Dirkzwager) en Evert van Gelderen (De Gier Stam), digitaal uitgever Timo Boezeman (Bruna) en ondernemer Jeroen Bouman (Online Muziekschool).
Na de theoretische kaders van de heren advocaten (deel 1, 2 en 3), deelt vandaag ondernemer Jeroen Bouman (Online Muziekschool) tegen welke auteursrechtelijke problemen hij aanloopt bij zijn bedrijfsactiviteiten.
Dit artikel gaat over mijn ervaringen als ondernemer met het auteursrecht in de muziek, complexe materie. Extra ingewikkeld wordt het zodra muziek online wordt gebruikt. Technologische ontwikkelingen volgen elkaar razendsnel op en het auteursrecht sluit daar nog niet helemaal op aan. Een nieuw systeem is gewenst.
In 2008 ben ik samen met Elwin Roetman de Online Muziekschool gestart. Ik ben opgeleid als muziektechnoloog en Elwin komt uit het bedrijfsleven. Samen willen we met de Online Muziekschool een nieuwe impuls aan muziekonderwijs geven. Na een jaar van ontwikkeling zijn we in 2009 gestart met het aanbieden van online gitaarlessen. Het idee kwam voort uit de opkomst van video op het internet. Dat is een geweldig hulpmiddel om een instrument te leren spelen, maar wat daarbij ontbrak was het persoonlijke contact met een docent. Ook is het moeilijk voor een beginner om de juiste filmpjes te vinden en zijn de meeste video’s in het Engels. Samen met onze docenten ontwikkelen we Nederlandstalige lessen met een duidelijke didactische opbouw. Om de drie lessen is er een toetsingsmoment. Cursisten sturen filmpjes met wat ze kunnen via de website naar hun docent. Die stuurt weer een filmpje terug met feedback en bepaalt of de cursist verder kan of moet herkansen.
Oefentunes
Onze cursisten werken iedere les naar een nieuwe oefentune toe. Dit is een kort stukje muziek dat aansluit op de lesstof. We maken de tunes zo leuk mogelijk zodat de cursist plezier houdt in het oefenen. De tunes worden gemaakt door diverse freelance componisten.
Op de oefentune rust auteursrecht. In principe ligt het auteursrecht bij de maker(componist). Wij maken afspraken met de componist en spreken een vaste prijs af voor de tune. Voor componisten is dit een leuke manier om geld te verdienen met componeerwerk. Omdat vooraf door ons hele duidelijke richtlijnen worden gegeven is het relatief eenvoudig werk voor een componist. We geven altijd de partij van het lesinstrument, de duur, het tempo en een klankvoorbeeld. Hiermee gaan de componisten aan de slag.
Alles verandert als een componist aangemeld is bij Buma/Stemra, de belangenbehartiger van muziekauteurs. Als een componist een overeenkomst heeft gesloten met deze organisatie, dan draagt de componist al zijn rechten over. Buma/Stemra vertegenwoordigt volgens haar website 20.000 componisten. Hierdoor kan de organisatie niet voor iedere componist apart een regeling treffen. Dit heeft als gevolg dat een componist geen zeggenschap meer heeft over hoe zijn werk wordt gebruikt. In veel gevallen is dit geen probleem. Er zijn echter ook situaties waarbij de componist dat wel wil, bijvoorbeeld bij ons aanbod. Als een componist is aangemeld en oefentunes voor ons componeert, kunnen we geen vaste prijs afspreken. We moeten dan met Buma/Stemra een overeenkomst aangaan en afdragen aan Buma/Stemra. Zij zorgen er dan weer voor dat het geld bij de componist komt.
De standaard overeenkomst die Buma/Stemra voor het online streamen van muziek heeft is een retail overeenkomst. In principe is deze overeenkomst bedoelt voor het online verkopen/streamen van muziek. Denk bijvoorbeeld aan diensten als Spotify, iTunes en de FreeRecordStore. Deze diensten verdienen direct aan de muziek. Buma/Stemra rekent in het contract een bedrag per online stream van de compositie. Daar bovenop moet de afnemer tien procent van de relevante inkomsten afdragen. Het is logisch dat een dienst die muziek van anderen aanbiedt en daar geld aan verdient af moet dragen aan de maker. Echter in ons geval is de gecomponeerde muziek maar een heel klein onderdeel van onze dienst. Onze dienst bestaat uit de lesmethodes, het online lesmateriaal (de video’s, animaties, pdf’s en tunes). Daarnaast betalen onze klanten voor de persoonlijke begeleiding die ze krijgen van onze docenten. Verder bedenken wij al een groot deel van de muziek door middel van onze richtlijnen die we aan de componist meegeven. Tien procent van onze omzet plus een bedrag per stream voor enkel de muziek is geen reëel voorstel.
We hebben op vele manieren geprobeerd om onze situatie uit te leggen aan Buma/Stemra. We zouden voor onze situatie graag een aangepaste overeenkomst sluiten. De organisatie staat daar helaas tot dusver niet voor open. De accountmanagers hebben geen bevoegdheid om contracten te wijzigen. Zij krijgen van de juridische afdeling te horen dat er niets in het contract gewijzigd mag worden. Het resultaat is dat wij genoodzaakt zijn om alleen met componisten te werken die geen lid zijn van Buma/Stemra. Hiermee legt de Buma/Stemra een beperking op aan haar eigen leden.
Flexibel
In het jaarverslag van Buma/Stemra staat het volgende: ‘Zij(Buma/Stemra) gaat het verst om de exploitatie van het auteursrecht voor de muziekauteur zo flexibel mogelijk te maken.’ Dat zijn hoopvolle geluiden. Wij hebben daar echter nog niets van gemerkt. Ook wij geloven in een flexibele en laagdrempelige regeling voor het auteursrecht. Als je het simpel bekijkt zou Buma/Stemra de tools moeten bieden waarmee een componist gemakkelijk zijn werk kan aanmelden. Wij zouden graag zien dat het dan als volgt werkt: de componist kan naast het aanmelden van zijn werk ook bepalen wat voor tarief hij wil hebben voor zijn werk en of er bepaalde afnemers zijn met wie er andere afspraken zijn gemaakt. De afnemers zitten ook op het systeem aangesloten en kunnen heel simpel registreren welk werk ze afnemen. Automatisch wordt het tarief berekend. Óf er wordt niets afgedragen wanneer de componist heeft aangegeven dat er andere afspraken zijn gemaakt. Als het zo makkelijk wordt om beschermd werk te gebruiken dan zullen er ook nieuwe kansen komen. Nu valt te lezen in het jaarverslag van Buma/Stemra dat de inkomsten van ‘online’ nog nihil zijn, maar met een flexibel en laagdrempelig systeem zou dat wel eens kunnen veranderen.
Gitaardocent als verkoper
Als ik denk aan nieuwe kansen schiet mij het volgende voorbeeld te binnen. Op mijn zevende begon ik met gitaarspelen. Echt fanatiek werd ik toen ik op mijn elfde mijn eerste elektrische gitaar kocht en nummers van the Urban Dance Squad, Dire Straits en Jimi Hendrix kon spelen. Dat was wat ik wilde. Deze artiesten kende ik zelf, maar Jeff Buckley, Stevie Ray Vaughan, Gary Moore en vele andere heb ik leren kennen via mijn gitaarleraar. Het doet wel wat met je als jong jochie dat je gitaarleraar bepaalde muziek goed vindt. Mijn gitaarleraar was een toevoer van nieuwe muziek. Ook liet ik hem nieuwe dingen horen die ik had leren kennen en die speelde hij dan weer door aan andere gitaristen.
Ik kon op twee manieren aan de muziek komen: naar de bibliotheek en de cd huren, of de cd bemachtigen in de winkel of via een vriend of kennis. Tegenwoordig is het veel makkelijker om aan de muziek te komen, via iTunes, Spotify, online shops of misschien zelfs via een button naast je online muziekles. Het muziekonderwijs is een uitgelezen plek om nieuwe muziek te leren kennen.
Nieuwe business
Muziek kan op veel plekken worden gebruikt terwijl er niet altijd direct geld verdiend wordt aan de muziek. Het muziekonderwijs is daar een treffend voorbeeld van. Muziek wordt gebruikt om het onderwijs aantrekkelijk te maken, maar muziek maakt maar een klein onderdeel uit van het eindproduct. Voor onze dienst is er helaas nog geen passende overeenkomst mogelijk met Buma/Stemra. De organisatie geeft aan zich in te zetten voor het flexibel maken van het auteursrecht. Dit is ook iets wat wij graag willen. Ik verwacht dat er nieuwe muziek-business zal ontstaan.
Tot zover het eerste deel van dit dossier over auteursrecht bij muziekonderwijs. Binnenkort kun je een follow up verwachten van digitaal uitgever Timo Boezeman en een bijdrage van Buma. Hier kijk ik erg naar uit. 🙂
Het lijkt er sterk op dat Buma nog niet gereageerd heeft. Kunnen we dit nog verwachten? Wij werken nog steeds graag mee aan een realistisch en passend contract.
Hoi Elwin,
goed dat je het vraagt. Ik heb de Buma meteen weer gemaild en gevraagd wanneer ik een reactie kan verwachten 🙂