Perspectief op muziek

In deze serie artikelen in het dossier ‘Muzikant 2.0’, wordt vanuit een theoretisch perspectief gekeken naar het huidige aanbod van online websites en tools voor de muzikant. Het zijn geen handleidingen waarin alle mogelijkheden worden beschreven, maar de nadruk ligt erop het gebruik en de betekenis van deze sites te plaatsen in een langer historisch handelen van de muzikant. Aan de hand van diverse concepten (convergence culture, celestial jukebox, cloud computing, participatory culture, rhizoom, star system etc.) zullen diverse muziekwebsites worden geïnterpreteerd.

Telkens wanneer er in kranten, concertrecensies, twitterberichten etc. over ‘muziek’ gesproken wordt, krijg ik een beetje de kriebels van deze lastig te hanteren en eigenlijk megalomane term. Niet alleen al de ontelbare verschillende genre’s,  maar ook bijvoorbeeld uiteenlopende opvattingen en interpretaties over muziek maken de term bijna onbruikbaar. Ik vind het belangrijk dat iedere journalist, recensent, lezer van recensies, platenmaatschappij, consument etc. zich enigszins bewust is van deze verschillende definities van muziek. Alleen hierdoor kan evenwichtig gesprek of zuivere discussie over muziek gevoerd worden.

In het vorige artikel ‘Muzikant en fan in een convergente muziekcultuur’ stond ik stil bij de vervagende grenzen tussen producenten en consumenten van muziek. Wanneer je nog een stap verder denkt en stilstaat bij de beweegredenen om überhaupt muziek te maken of te consumeren, dan ontkom je niet aan de verschillende perspectieven die men op muziek kan hebben. De ene consument vindt het bijvoorbeeld belangrijk om een bepaald canon van voor hem of haar belangrijke muziek te beluisteren, terwijl een ander wellicht meer belang hecht aan allerlei rituele of symbolische functies van muziek. Muziekwetenschapper Estelle Jorgensen biedt met haar onderscheid van vijf perspectieven op muziek een vrij compleet overzicht. Uiteindelijk bespreek ik nog een zesde.

(I)  muziek als esthetisch object

(II ) muziek als symbool

(III) muziek als praktische activiteit

(IV )muziek als ervaring

(V) muziek als ‘agent’ (met handelingsvermogen)

Bij de eerste beschouwing van muziek als een esthetisch object kijkt men naar de schoonheid van muziek. Hierbij zijn bepaalde omgevingscriteria van invloed. De ene docent of leerling vindt bijvoorbeeld de nummers The Beatles belangrijke of canoniek, terwijl een ander wellicht het werk van Miles Davis of Jimi Hendrix als mooie of essentiële muziek bestempelt voor zijn of haar les.

Bij de tweede visie, waarbij naar de symbolische functie van muziek wordt gekeken, draait het vooral om perceptie en het toekennen van betekenis. Welke betekenis heeft de muziek voor de maker en het publiek? Een Afrikaans nummer wordt in de westerse wereld nu eenmaal anders ontvangen en krijgt een andere betekenis, dan in Afrika zelf.

Deze eerste twee perspectieven zijn grotendeels cultuur- en contextafhankelijk en ook nog eens subjectief. Een meer neutraal perspectief is om muziek te zien als een praktische activiteit en waarbij een muziekdocent bijvoorbeeld dan ‘alleen’ praktische kennis overbrengt. Denk bijvoorbeeld aan het spelen van akkoorden op verschillende manieren en welke technieken hier bijvoorbeeld bij gebruikt kunnen worden. Nu is niet iedere muzikant hierin geïnteresseerd en hebben de meeste luisteraars zelfs nog meer een broertje dood aan dergelijke praktische kanten van muziek.

“I would argue that the beauty of a piece of music will never be fully explained by an analysis of its structure, or by carefully pulling apart pitch, pulse, amplitude and timbre, just like human beauty can only be partially be explained by looking at a skeleton, and probing skin, muscle texture and organs, spread out on an dissection table. A partially unmapped path of discovery is necessary; one that leaves room for lateral connections and even confusion.” [Schippers, 2006.]

Een vierde manier om naar muziek te kijken is om voornamelijk de ervaring, interactie of uitvoering van muziek te benadrukken. Soleren met je gitaar achter je rug of in je nek is niet alleen een leuke ervaring, het kan ook veel waardering vanuit het publiek opleveren. Bij een dergelijk vierde perspectief staat de individuele manier van muzikale expressie of ‘flow’ centraal.

“Whether it be through improvised music making; mixed media; composition; or experimental, computer-based, Internet-driven, and interactive music curricula employing compositional software, sound sampling and generation, and the like, the objective of such curricula is to get pas the sometimes tedious acquisition of techniques to experience music directly through acting as musicians.” [Jorgensen, 2003: p. 89]

Bij het vijfde en laatste perspectief van Jorgenson draait het om de ‘agency’ van muziek. Door bepaalde muziek in te zetten voor ‘andere doeleinden dan zichzelf ‘, kunnen muzikanten en luisteraars worden ‘onderdrukt’ of juist ‘bevrijd’. Hierbij valt te denken aan bijvoorbeeld de politieke, sociale, religieuze, psychologische, educatieve, economische of morele doeleinden van kerkkoren, schoolzang en dweilorkesten etc. De muziek functioneert dan als een krachtige ‘beweger’ (agent) om sociale overtuigingen of morele waarden over te brengen.

Muzieksocioloog Simon Frith wijst daarnaast op de immer aanwezige economische belangen bij muziek. Onderstaand citaat illustreert naast de vijf perspectieven van Jorgenson zesde perspectief op muziek dat in de afgelopen decennia is opgekomen en inmiddels ook alweer lijkt te vervagen:

(VI) muziek als een bezitbaar goed (‘commodity’).

“As Chris Cutler has long argued, even if musical technology in the abstract did make new -“liberated”- ways of composing and performing and listening possible, it doesn’t work in the abstract, but as a commodity force, a matter of equipment to be bought and sold, and there are powerful interests (the electronics industry) working to ensure that whatever else may happen to music it remains a source of profit.” [Frith, 1996: p. 245]

Al deze verschillende perspectieven op muziek kunnen ervoor zorgen de intenties van de maker, eigenaar of luisteraar van bepaalde muziek beter te begrijpen. Wanneer een bepaalde muzikant voornamelijk een (I) esthetische intentie heeft met zijn muziek, zal hij blij zijn met een geïnteresseerde luisteraar en het hem verder een worst zijn of hij of zij de muziek download en het als een gratis (VI) bezitbaar goed ziet. Als deze ‘piraat’ de esthetische intentie maar kan waarderen. Een duidelijk verschil met bijvoorbeeld een platenmaatschappij die met het bezit van de rechten van het nummer geld probeert te verdienen. Wanneer iedereen dus elkaars horizon begrijpt en respecteert, kan een evenwichtig gesprek of zuivere discussie over muziek gevoerd worden.

9 antwoorden

Trackbacks & Pingbacks

  1. […] Inventief is het zeker, of het mooi is is natuurlijk een andere vraag. […]

  2. […] te staan bij de manier waarop een docent of student naar muziek kijkt, oftewel wat is iemands ‘Perspectief op muziek‘? Daarnaast vond ik het essentieel om ook de basale eigenschappen van leren en van doceren in […]

  3. […] zijn in verschillende onderwerpen. Allereerst vind ik het van belang even te kijken welk perspectief op muziek een docent en zijn of haar muziekschool heeft, maar ook om kort stil te staan bij de […]

  4. […] te staan bij de manier waarop een docent of student naar muziek kijkt, oftewel wat is iemands ‘Perspectief op muziek‘? Daarnaast vond ik het essentieel om ook de betekenis van leren ook in kaart te brengen. In deze […]

  5. […] staan bij de manier waarop een docent of student naar muziek kijkt, oftewel wat is iemands ‘Perspectief op muziek‘? Daarnaast vond ik het essentieel om het de betekenis van leren en doceren ook goed in kaart […]

  6. […] worden geïnterpreteerd. Beta-denken over muziek. Over ‘work in progress’ en vooruitgang. Perspectief op muziek Muzikant en fan in een convergente […]

  7. […] wijzen. Wat wordt er namelijk precies gedoceerd? Met andere woorden, wat is muziek? Zoals ik in dit artikel al schreef (en nog eerder in mijn MA-scriptie over gitaareducatie), onderscheidt Estelle Jorgenson […]

  8. […] trok ik een parallel met de verschillende perspectieven die je op muziek kunt hebben. Zoals ik in dit artikel al schreef (en nog eerder in mijn MA-scriptie over gitaareducatie), zijn er namelijk zeker zes […]

  9. […] veel mensen gaan voorbij aan enkele essentiële perspectieven die ik hierbij van erg belang acht. In deze blogpost beschreef ik al uitbreid welke perspectieven je op muziek kunt hebben. Dergelijke perspectieven zijn vervolgens essentieel om de intentie te begrijpen van bijvoorbeeld […]

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.