IPON: Onderwijs en ICT @ Jaarbeurs 11 maart 2010

Op woensdag 10 en donderdag 11 maart vond in de Jaarbeurs in Utrecht de IPON beurs plaats. Tijdens dit jaarlijkse evenement worden de nieuwste ICT ontwikkelingen in het onderwijs gepresenteerd. Met name de vele digitale schoolborden en grote LCD-schermen en touchscreen-functionaliteit vielen op. Ook zijn er talloze presentaties te volgen. Hier een verslag van enkele congressen van de donderdag.

Jan van Miert – Malmberg

Van 10:45 – 11:30 spreekt Jan van Miert van Malmberg over de voordelen van e-learning. In een helder betoog wijst van Miert allereerst op de meerwaarde van e-learning aan de hand van enkele onderwijsverslagen en onderzoeksresultaten. Zo bleken de presentatie ‘Slim en rijk onderwijs’ van Toine Maes van Kennisnet, het Onderwijsverslag van de inspectie van het onderwijs uit 2008 en het rapport Vier in Balans 2009 van Kennisnet belangrijke inspiratiebronnen voor de ontwikkeling van de eigen e-methoden van Malmberg. Verschillende leeractiviteiten kunnen namelijk effectiever, efficiënter en aantrekkelijker worden georganiseerd door gebruik te maken van ICT. Belangrijk is hierbij niet de didactiek van e-learning uit het oog te verliezen. Van Miert verwijst hiervoor naar de zeven pijlers in het artikel Eindelijk aandacht voor de diactiek van e-learning van Robbert-Jan Simons uit 2003.

Na deze introductie bespreekt Van Miert de eigen e-methoden van Malmberg. Zo is er een basis route voor iedere leerling (vaak met boek, soms met computer) die wordt afgesloten met een toets. Daarna zijn er een aantal vervolgroutes op diverse niveaus (basis, plus, remediërende). Ook is er voor de docent de mogelijkheid om een eigen leerroute te maken of om bepaalde onderdelen te verslepen. Een docent kan ook zelf een adviestoets maken door middel van de digitool om de e-learning-ervaring meer een eigen gezicht te geven. Nu al kon Van Miert verklappen dat de volgende versie nog beter toegespitst zal zijn op de leerdoelen. Een overzicht met de inhoud van hun zogeheten ePack staat hier online.

Daniel Rense – Skool Automatisering

Daniel Rense van Skool Automatisering demonstreerde van 11:45 – 12:30 de mini-laptop SkoolMate. Hij begint zijn verhaal door nog even kort te refereren aan het [volgens hem] geflopte One Laptop per Child (OLPC) project. Dit nobele streven werkte namelijk uiteindelijk niet, omdat men toch liever volwaardige (windows) pc’s wil gebruiken. De Skoolmate is inmiddels in Belgie en Nederland te verkrijgen.

De SkoolMate heeft een roterend scherm en een koptelefoon-ingang. Omdat het als een persoonlijk apparaat voelt, stijgt de motivatie bij de leerlingen enorm. Zelfs hele jonge kinderen kunnen er bijvoorbeeld al een powerpoint presentie mee maken. Rense wijst er wel op bij het gebruik rekening te houden met de verschillende intelligenties van leerlingen. Zo is de één motorisch vaardiger dan de ander, terwijl die bijvoorbeeld weer sterker is op het gebeid van taal of rekenen. Hij onderscheidt de volgende acht intelligenties: beweegknap, natuurknap, woordknap, rekenknap, muziekknap, beeldknap, zelfknap en mensknap.

Een aantal leuke voorbeelden van wat je met de SkoolMate verder kan doen is het oplossen van rekensommetjes door het apparaatje te ‘balanceren’ tijdens een knikkerspelletje. Hierdoor heeft een beweegknappe leerling een andere (intrinsieke) motivatie voor het oplossen van de som. Ook kan een docent bijvoorbeeld centraal een link versturen naar alle leerlingen zodat deze direct op alle SkoolMates verschijnt. Hierdoor kunnen er geen leerlingen afdwalen die bijvoorbeeld even nu.nl bekijken. Een andere handige functie is de mogelijkheid voor de docent om achterin de klas op zijn eigen SkoolMate iets te schrijven dat direct voorin de klas op de beamer verschijnt. Of andersom, een leerling die een opdracht voordoet op zijn eigen SkoolMate, op zijn eigen plek, is klassikaal leesbaar op het digitale schoolbord. Weer een andere functie is om de SkoolMate bijvoorbeeld als stemkastje te gebruiken. Handig om te onthouden is dat een docent altijd de mogelijkheid heeft om de computer over te nemen van de leerling.

Lisa van den Herik – Winkler Prins

Van 14:00 – 14:45 spreekt Lisa van den Herik van Winkler Prins over de introductie van de nieuwe Winkler Prins online; eerder bekend als de Encarta/Winkler Prins encyclopedie die in samenwerking met Microsoft werd ontwikkeld. Partner Microsoft is inmiddels gestopt en nu is het dus WinklerPrins online geworden.

Een groot probleem dat zij aankaart is dat veel leerlingen tegenwoordig verdwalen in hun zoektocht naar informatie. Zij kunnen wel bepaalde informatie vinden, maar begrijpen vaak niet waar dit precies over gaat. ‘Als het op internet staat, is het waar’ menen veel leerlingen. Ter illustratie vertelt zij over het de website van de Tree Octopus. Op basis van deze site met bewerkte surrealistische foto’s concludeerden veel leerlingen dat dit wezen echt bestaat en de site dus een betrouwbare bron is. Uiteraard probeert Van Den Herik uiteindelijk zoveel mogelijk aanwezigen de Winkler Prins encyclopedie aan te smeren, maar toch snijdt ze een belangrijk punt aan. Op Internet lees en interpreteer je informatie, kennis en waarheden nu eenmaal anders dan in een ‘gekozen/goedgekeurd’ schoolboek.

Daarnaast wijst ze op een praktisch probleem van websites zoals het begrijpen van menustructuren etc. Webwijsheid is dus essentieel bij het leren zoeken, selecteren en beoordelen van informatie.

Vervolgens presenteert ze de Winkler Prins online kenniskit, waar een kind op school zonder in te loggen gebruik van kan maken. De kit met video’s, geluidsfragmenten en tekst over allerlei onderwerpen voor leerlingen op verschillende niveau’s heeft geen advertenties. ‘Uiteraard moet je wanneer je school verlaat ook vaardig zijn met Wikipedia en Google, maar dergelijke websites zijn niet voor alle onderwerpen geschikt’ weet Van Den Herik. Zoals gezegd, kunnen kinderen niet altijd verkeerde wiki’s of websites op de gewenste manier duiden.

Remco Ploeg – Microsoft

Van 15:00 – 15:45 wordt de elektronische leeromgeving van Microsoft door Remco Ploeg besproken. Hij vertelt dat Live@Edu een digitale omgeving is, puur gericht op het onderwijs.  Het bestaat al zeven jaar en biedt iedere leerling gratis ‘levenslang’ 10 GB ruimte. Inmiddels zijn er 56 miljoen gebruikers in 103 landen en in Nederland ongeveer een half miljoen.

Dan komt Aad van der Drift van het Zernike College uit Groningen even ten tonele om kort uit te leggen hoe hij het in de praktijk heeft gebruik. Voor Live@Edu maakte de school gebruik van Groupwise, maar dit liep vaak vast en er was veel spam en maar weinig MB-ruimte.

Daarna neemt Ploeg weer het woord en volgt er een weinig boeiende opsomming over allerlei technische aspecten van Live@Edu. ‘De gebruiker hoeft zich niet meer druk te maken over verschillende versies, het is schaalbaar en als je groter wordt kun je alles bewaren. Daarnaast is een koppeling met hotmail en gmail mogelijk en kunnen er ook berichten worden verstuurd vanuit die account. Ook kan er met meerdere mensen aan een document worden gewerkt werken; vanuit de client-account en vanuit de user-account’. Wanneer het vervolgens stil blijft reageert Ploeg enigszins teleurgesteld met: ‘ik had wel een ohhh verwacht’.

Wim Hilberdink – Kennisnet

Na een lange dag van lezingen resteert er nog één presentatie over het schoolvak Moderne Media. Aan een select groepje geeft Wim Hilberdink van het Thorbecke College uit Zwolle van 16:00 – 16:45 een meer dan interessante presentatie over het ontstaan en de invulling van dit nieuwe vak.

Net als Van Miert van Malmberg bij de eerste presentatie, verwijst Hilberdink naar een onderzoek. Hij zegt dat het rapport Mediawijsheid. De ontwikkeling van nieuw burgerschap van de raad voor cultuur een belangrijke aanleiding was voor het opzetten van dit vak. Hierin staat dat jongeren tegenwoordig worden overspoelt met media, maar dat het onderwijs daar eigenlijk maar weinig mee doet. Terwijl bij andere scholen ervoor is gekozen om Mediawijsheid onder te verdelen bij andere vakken, heeft het Thorbecke College gekozen voor de oprichting van een geheel nieuw vak. De vakken Muziek, Tekenen etc. hebben hierdoor wel een aantal uren moeten inleveren om dit vak mogelijk te kunnen maken.

“In het cursusjaar 2008 – 2009 is het traject Moderne Media van start gegaan. Kinderen met een mavo/havo-advies of een havo/vwo-advies kunnen hiervoor kiezen. De leerlingen krijgen dit vak dan vijf uur in de week. Het is de ambitie van de school om van Moderne Media uiteindelijk een examenvak te maken op de niveaus vmbo, havo en vwo, met goede aansluitmogelijkheden op verschillende typen vervolgonderwijs.. Op dit moment volgen leerlingen van drie brugklassen en een tweede klas dit innovatieve schoolvak.”

De invulling van het vak ziet er als volgt uit. Het vak bestaat uit vijf onderdelen.

1. Het onderdeel vak ROP (Redactie, Organisatie, Productie) staat stil bij allerlei journalistieke vaardigheden zoals verschillende schrijftechnieken en omgang met deadlines.
2. Het Mediageletterdheid maakt de leerlingen bewust van het onderscheid en verschil tussen stilstaande en bewegende beelden. Aan de hand van vijf reflexie-vragen leert de leerling stil te staan bij de maker, voor wie en hoe het gemaakt is en welke boodschap of welk doel de maker in gedachten had. Hierbij leren de leerlingen een onderscheid te maken tussen bijvoorbeeld reclame, familiefoto’s, bijschriften bij persfoto’s etc. en worden zich bewust van hoe deze  beelden door de lezer worden geïnterpreteerd.
3. Bij Mediabedrijfskunde komen allerlei zakelijke en economische aspecten aan de orde.
4. Bij het vierde onderdeel Beeld, Geluid en Montagetechniek wordt de leerling allerlei praktische vaardigheden bijgebracht om zelf audiovisuele producten te creëren.
5. Het laatste onderdeel is een praktische opdracht waarbij de leerlingen zichzelf moeten presenteren door middel van een prentenboek in motion. Hierdoor leert een leerling hoe je je eigen idee kunt verkopen.

Wim Hilberdink is de projectleider voor de ontwikkeling van de leerlijn Moderne Media, en doet dit in samenwerking met onder andere het Mediawijsheid Expertisecentrum (dat in het leven is geroepen door het kabinet), het Kenniscentrum Mediapedagogiek (NHL), de Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) en de Radboud Universiteit.